Ardahan Kalesi
 | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Tamamı ayakta |
| Tür | Kale |
| Şehir | Ardahan |
| Ülke | Türkiye |
| Koordinatlar | 41°07′06″K 42°42′11″D / 41.11833°K 42.70306°D |
Ardahan Kalesi veya Parakan Kalesi, Ardahan kent merkezinde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir. Kalenin iç ve dış cephelerinde taşa oyulmuş Gürcüce yazılar bulunmaktadır. İç kısımda ayrıca bir taşa kırmızı boyayla yazılmış Ermenice bir yazı yer alır.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kalenin inşa edildiği kesin tarih bilinmemekle birlikte, Osmanlılar 16. yüzyılın ortasında Ardahan Kalesi'nin ele geçirdiklerinde kale ve yerleşim Parakani (ფარაკანი) adını taşıyordu. Bundan dolayı kale ve kalenin çevresindeki yerleşim 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde "Rabat-i Kala-i Parakan" (رباط قلعە پرە كن) olarak geçer. Bu dönemde Ardahan adı sadece bölge için kullanılıyordu ve yerleşim merkezine Parakan deniyordu. Bundan dolayı kale de kaynaklarda Parakan Kalesi olarak geçer.[2]
Osmanlı döneminde 16. yy. içlerinde Ardahan'da Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle günümüze ulaşan kale dikdörtgen planlı antik temeller üzerine inşa edildiği mimarisinde sur duvarları baştan başa kare tavanlı, çokgen planlı çok sayıda kule ile desteklenmiştir. İnşasında kule köşelerinde düzgün kesme taşlar (Küfeki taşı) ve horasan harcı ile yapıldığı gözükmekte.Kura Nehri üzerinde inşa edilen Kale, eğimli bir düzlük üzerinde bulunmaktadır. Günümüzde Kale dışındaki yerleşim, ilk kurulduğu gibi devam etmektedir. Hakkındaki arkeolojik bilgilerin sınırlı olduğu Ardahan Kalesinin ilk Sur inşası Selçuklular tarafından Antik temeller üzerine yapıldığı ve Osmanlılar döneminde sürekli kullanıldığı bilinmektedir.[3] Kapısı üzerinden Arapça kitabeden, Kanuni Sultan Süleyman tarafından h.963/m.1544 yılında inşa ettirildiği öğrenilmektedir.[4]
Yapı ve konum
[değiştir | kaynağı değiştir]Ardahan şehir merkezinin kuzeyindeki Halil Efendi Mahallesi ile kent merkezini birbirinden ayıran Kura nehrinin hemen sol kıyısında bulunmaktadır.
Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Alanı: 32.200 m²
- Sur Uzunluğu: 54 m.
- En yüksek yeri: 21 m.
- En alçak yeri: 6 m.
- Kule sayısı: 14 adet.
Kaynak/Referans
[değiştir | kaynağı değiştir]- Prof. Dr. Hamza Gündoğdu, Kaleler ve Kuleler Kenti Ardahan, Ankara 2000, Ardahan Valiliği Yayınları, s. 37-42.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 105. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. cilt (1958): s. 500-502". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023.
- ^ "Ardahan Kalesi". 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ana Sayfa - T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı". 10 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2020.
 | Ardahan ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |